اخیراً، ازبکستان نتایج مطالعات امکان سنجی پروژه راه آهن فراافغانستانی را در نشست کارگروه سه جانبه در اسلام آباد با پاکستان و افغانستان به اشتراک گذاشته است. هدف از پروژه پیشنهادی اتصال پاکستان به جمهوری های آسیای مرکزی و دسترسی این جمهوری ها به آب های آزاد از طریق پاکستان است.
بر اساس این بررسی، احداث خط آهن تمام برقی مزارشریف تا تورخم به طول 783 کیلومتر با هزینه 8 میلیارد دالر توجیه اقتصادی خواهد داشت. در بخشی از این پروژه، 80 تونل به طول 148 کیلومتر در طول مسیر احداث خواهد شد. هزینه ساخت هر کیلومتر از این مسیر با احتساب تونل ها 4 میلیون دلار خواهد بود.
بررسی ها نشان می دهد که با آغاز پروژه راه آهن ترانس-افغانستان، نه تنها تجارت منطقه ای و دوجانبه میان کشورهای مشارکت کننده تسهیل می شود، بلکه ارتباطات بین مردم کل منطقه را نیز افزایش می دهد.
پیش از این، ازبکستان، پاکستان و افغانستان یک توافقنامه استراتژیک برای ساخت خط آهن جدید ترانس افغانستان به طول 573 کیلومتر امضا کردند که آسیای مرکزی را به بنادر پاکستان متصل می کند. این دهلیز از خط مرزی ازبکستان – مزار شریف که در سال 2012 افتتاح شد شروع شده و از طریق کابل به پیشاور خواهد رفت.
مسیر ریلی مذکور ارتباط مستقیم بین پاکستان و تاشکند را فراهم می کند و انتظار می رود که منجر به بهبود اقتصادی و افزایش ارتباطات منطقه ای به ویژه برای افغانستان و ازبکستان شود.
بر اساس استراتژی توسعه راه‌آهن همکاری اقتصادی منطقه‌ای آسیای مرکزی (CAREC)، بیش از 25000 کیلومتر کریدور اصلی راه‌آهن در داخل و خارج از منطقه، کشورهای درون آن را به هم متصل می‌کند و اگرچه شبکه راه‌آهن طراحی شده است، اما پتانسیل شکستن منطقه را دارد. از محصور بودن در خشکی و افزایش ارتباط با کشورهای همسایه که به سرعت در حال رشد هستند، اما شبکه ریلی فعلی لزوماً با تغییر الگوهای تجاری و حجم زیاد تجارت با چین و اروپا نیست.
در مطالعه مذکور بیان شده است که کشورهای CAREC در زمینه ارتقا و تقویت شبکه های حمل و نقل و بهبود یکپارچگی با چالش های متفاوتی روبرو هستند. عواملی مانند رشد اقتصادی متفاوت، تغییر الگوهای تجاری و تحولات محلی در ساختارهای حمل و نقل، تقاضا برای حمل و نقل ریلی بار را تغییر داده است. علاوه بر این، برای افزایش تمایل به استفاده از راه آهن در تجارت، اقداماتی مانند سرمایه گذاری در واگن های باری و لوکوموتیوها و همچنین تقویت تجارت نقش بسزایی دارد.
در همین زمینه، یک کارشناس اقتصادی می گوید: ساخت کریدور ریلی ترانس افغانستان به عنوان کریدور رقیب شمال به جنوب ایران در حالی اتفاق می افتد که ایران برای بسیاری از مردم به نیازهای ترانزیتی دو کشور افغانستان و ازبکستان پاسخ نداده است. سال ها اگر این کریدور ساخته شود می تواند رقیبی سرسخت برای کریدور شمال به جنوب ایران باشد و به همین دلیل بسیاری از کشورهای متخاصم ترانزیتی ایران از ساخت این کریدور استقبال کرده اند.
محمدجواد شاهجوی با تاکید بر تسریع در ساخت راه آهن چابهار – زاهدان تاکید کرد: علاوه بر احداث راه آهن چابهار – زاهدان و سپس زاهدان – سرخس برای تسهیل دسترسی ریلی افغانستان به بندر چابهار، ایران نیز باید در این پروژه مشارکت فعال داشته باشد. تکمیل خط راه آهن شمال افغانستان باید در مسیر هرات – مزار شریف جاده ای داشته باشد که قبلاً با دولت مرکزی افغانستان مذاکره شده است.
بازنشر: سی نیوز
منبع: ماهنامه ترابران، شماره 205، اسفند 1401
لینک کوتاه: https://seanews.ir/44250
